Termin podróży: październik/listopad 1997

Kursy walut: 1 USD = 45 (Tk) Taka, (przełom października i listopada 97)

Wiza: Wydawana jest bezpłatnie przez Ambasadę w Warszawie i, jeśli o to poprosić, "od ręki".

Pociąg Kalkuta - Badgaon kosztuje 13 Rp indyjskich (odjeżdża ze stacji Sealdah).

Czas przejazdu 2-2,5 godz. Jest to pociąg podmiejski kursujący z dużą częstotliwością, ale i tak zbyt rzadko, gdyż pociągi te są niewyobrażalnie zatłoczone.

Z Badgaonu do granicy dystans 6 km można pokonać motorikszą za 75 RP.

Od granicy do dworca autobusowego w Dinapole (1,5 km) rikszą rowerową 3-5 Tk/os.

Dalej autobusami Dinapole - Jesore (12 Tk), Jesore - Khulna (20 Tk).

W Jesore czasem trzeba pojechać na inny dworzec, zależnie od tego, gdzie kończy trasę ten, którym przyjedziemy. Przewozu bagażu na dachu raczej nie polecam. Proponuję jechać na dachu wraz z bagażem, albo mieć bagaż w środku autobusu (obsługa żąda wtedy normalnej opłaty za bilet, w zależności od ilości miejsc siedzących zajmowanych przez bagaże).

Hotel Basundhara, adres: 24 Clay Road, 9100 Khulna; cena: 125 Tk - pokój 1 os., 170 Tk - pokój 2 os., 225 Tk - pokój 3 os. Wszystkie ceny to tzw. economy class - bez klimatyzacji, brak moskitier!!!

Hotel Tiger: 180 Tk - pokój 1 os., 350 Tk - pokój 3 os.

Autobusy z Jessore i do Jessore odjeżdżają z dworca Sonadanga.

W piątki i soboty są organizowane wycieczki do Sundarbanu. Z taką ofertą reklamuje się biuro M.L. Shalook. Czas trwania rejsu to 5 godzin (od 10 do 15), a koszt 600Tk/os. Cena zawiera poranną herbatę lub kawę i lunch. Codzienne rejsy są organizowane w godz. 10-12 i 15-17 (musi być min. 12 osób) koszt 330 Tk/os. Jest to wariant raczej dla turystów indywidualnych, gdyż w przypadku kilku osób rozsądniej jest wynająć łódź wraz z załogą w Mongla.

W Khulnie znajduje się Forest Office, gdzie załatwia się zezwolenia na wjazd do Sundarban National Park. Zezwolenia tego nie można załatwić w Mongla! W podaniu należy dokładnie określić datę wypłynięcia i powrotu oraz miejsc, do których zamierzamy płynąć. Wszystko to zostanie dokładnie zapisane w naszym pozwoleniu. Pozwolenie to jest wydawane bezpłatnie, ale opłaty za wpłynięcie do Parku Narodowego poniesiemy w momencie załatwiania formalności w miejscowej placówce Forest Office i wtedy przyjdzie nam zapłacić za każdy dzień przebywania w Parku, za każdy dzień żeglugi w rezerwacie, pobytu kapitana i kucharza, jak i dwóch przewodników, którzy zostali wpisani do naszego zezwolenia bez naszej wiedzy.

W Khulnie motorikszą dojeżdżamy nad brzeg rzeki do Rubsza Ghat za 25 Tk i promem (przejazd darmowy) lub prywatnymi łódkami (2 Tk) przepływamy na drugą stronę, gdzie jest dworzec z autobusami do Mongla (autobus Khulna - Mongla kosztuje 17 Tk/os.).

Z dworca w Mongla musimy przepłynąć na drugą stronę kanału do miasta i portu Mongla za 2 Tk/os. prywatnymi łodziami motorowymi (mogą żądać extra opłaty za bagaż). Przy wejściu do miasta opłata portowa 2 Tk. Opłata ta jest pobierana każdorazowo tak przy wyjściu, jak i przy wejściu do portu.

Hotel Bandar - pokoje z łazienką: 1os. - 60 Tk, 2os. - 90 Tk;

Hotel Singapore - pokój 2os. - 150 Tk (bez łazienki);

Hotele znajdują się przy głównej ulicy zaraz przy wyjściu z portu. Obydwa są wyposażone w moskitiery nad łóżkami.

Coca-cola, pepsi, fanta - 9 Tk; dal - 3 Tk; ryż - 3 Tk; "ciapati" - 1-2 Tk; szaszłyk (kebab) - 4 Tk; kurczak w sosie chili 18 Tk za porcję; chleb tostowy 12 Tk; puszka sardynek 15 Tk.

Z Mongli kursuje parowiec do Dhaki. Rejs trwa jedną dobę, a koszt przepłynięcia wynosi 475 Tk/os.

Z Mongli można płynąć do kilku rejonów Sundarbanu. Najpopularniejszymi są Khatka, Hiron Point zwany też Nilkanal oraz wyspy Tin Kona i Dublar Char. Są to miejsca przebywania tygrysów bengalskich, krokodyli, jeleni i wielu gatunków ptactwa. Na zobaczenie krokodyli i tygrysów szanse są oczywiście znikome.

Wynajęcie łodzi motorowej z trzyosobową kabiną i oddzielnym pomieszczeniem dla kucharza i kapitana na dwa dni kosztuje 3000 Tk za trzy osoby, 4000 Tk za cztery. Firma czarterująca łodzie znajduje się przy porcie, a jej właściciel mówi bardzo dobrze po angielsku.

Adres: M/S SAGAR ENTEPRICE,
(Mongla Port, Main Road, Bagerhat).

W naszym przypadku mieliśmy też do wyboru łódź za 2000 Tk za 3 os., ale jej stan był delikatnie mówiąc kiepski w porównaniu do tej, którą wybraliśmy. Do powyższych kosztów dochodzą ceny żywności (dla nas i dla załogi) kupowanej przez nas na targu w towarzystwie kucharza (100-200 Tk) i koszty wjazdu do Sundarbanu. Należy również zaopatrzyć się w wodę pitną.

Przed wyruszeniem do Hiron Point musimy popłynąć do Forest Office w miejscowości Dangmari (40 min w jedną stronę; koszt płynięcia wliczony w koszt wycieczki) i tam wnieść stosowne opłaty. W naszym przypadku 3 osoby + 2 - załogi, opłaty za łódź, za dwóch przewodników, którzy zostali wpisani do naszego pozwolenia, i tydzień pobytu wyliczono na 1000 Tk. Zdecydowaliśmy się na wyjazd następnego dnia do Khulny, gdyż tylko tam mogliśmy zmienić wydane zezwolenie. W ciągu godziny wyszliśmy z urzędu w Khulnie z nowym permitem na dwa dni i z wykreślonym zdaniem o zabieraniu przewodników. Tego samego dnia ponownie wypłynęliśmy do Dangmari, tym razem opłaty wyniosły 240 Tk.

Wyruszyliśmy o 6 rano jeszcze przed wschodem słońca, płynąc kanałem Pussur, by po ośmiu godzinach dotrzeć do Hiron Point. W miejscowej placówce Parku Narodowego zostawiliśmy jedno z pozwoleń i wpłynęliśmy do wąskiego kanału, aby dotrzeć do wieży obserwacyjnej. Wycieczka trwała około dwóch godzin. Noc spędziliśmy na zakotwiczonej łodzi. Można też nocować w domkach ośrodka rządowego. Następnego dnia popłynęliśmy do rybackiej wioski w okolicy Hiron Point, powoli kierując się w stronę Mongla. Do Mongla dotarliśmy przed wieczorem, płynąc wzdłuż miejscowości Santa Maria (30 min. z Mongla łódką motorową), bedącej wioską, gdzie miejscowe kobiety pozwalają zapomnieć marynarzom o dręczącej ich samotności podczas długich rejsów. Dość osobliwe miejsce w muzułmańskim kraju.

Z Mongla możemy płynąć parowcem lub autobusem do Dhaki, skąd po zobaczeniu stolicy udać się na plażę w Cox Bazar przy granicy z Birmą lub też wrócić tą samą drogą do Kalkuty.
Uwaga: inna możliwość dojazdu do Bangladeszu lądem to przekroczenie granicy na północy kraju w rejonie indyjskiego miasta Siliguri.